กิจกรรมธรรมชาติศึกษา ต้นหว้า ศูนย์ธรรมชาติศึกษาประเทศไทย

ห้องเรียนใต้ร่มหว้า ๑๐ เมษายน ๒๕๕๓
เช้าของวันที่แดดร้อนเดือนเมษายน เรานัดเด็ก ๆ เก็บลูกหว้ากันที่ต้นหว้าใหญ่ปลายนา เวลาเก้าโมงเช้าเด็ก ๆ ก็มาตามนัด นำทีมโดยใบแต้วและทีน อุปกรณ์ของเราไม่ซับซ้อนอะไรมากมาย พร้าสำหรับริดกิ่งหว้า แผ่นผ้าฟางขาวฟ้าที่เคยใช้ปูนั่ง ครั้งนี้นำมารองรับลูกหว้าที่จะหล่นลงพื้น และที่ขาดไม่ได้คือกาละมัง สำหรับใส่หว้า พอไปถึงที่ต้นหว้า เด็ก ๆผู้ชายขึ้นปีนป่ายกันอย่างรวดเร็ว ผมต้องรีบบอกให้ระวังจะพลัดตกลงมา แต่ด้วยความเชี่ยวชาญของเด็กผู้ชาย การปีนป่ายไปตามกิ่งกลายเป็นเรื่องสนุก ผมริดกิ่งให้ตกลงบนผ้าฟาง โดยมีเด็กผู้หญิงรับเอากิ่งไว้ เมื่อได้มากพอก็จากต้นหว้า ลิดกิ่งให้ละเอียด จากนั้นต่กิ่งหว้าให้กระทบกันจนทำให้ลูกหว้าที่สุกหลุดออกจากขั้วผล เมื่อได้หว้าเพียงพอ ผมให้เด็ก ๆ แข่งวาดภาพโดยใช้สีธรรมชาติของหว้าสุก เด็ก ๆ วาดกันอย่างตั้งใจเพราะมีรางวัล ๑๐ บาทสำหรับผู้ที่วาดสวยที่สุด ผลการแข่งขันปรากฏว่าใบแต้วได้รางวัลนี้ไปครอง

ต้นหว้า อาหารของสรรพสัตว์
หลังจากที่หว้าออกผลและสุกสีดำเต็มต้น ปีนี้ดกกว่าทุกปี ทำให้เป็นที่ดึงดูดของนก กระรอก และสัตว์ต่าง ๆ โดยเฉพาะนกนาชนิด เช่น นกเปล้าธรรมดา นกปรอดหน้านวล นกสชมพูสวน นกปรอดหัวสีเขม่า นกโพระดกธรรมดา นกตีทอง นกปรอดสวน เป็นต้น แม้แต่นกกินแมลงก็ยังแวะเวียนมากินหนอนและ แมลงที่กินหว้าเป็นอาหาร เช่น นกจับแมลงสีน้ำตาล นกกินแมลงอกเหลือง การแวะเวียนมาของนกมากมายนี้เองเป็นสาเหตุให้นักล่านกในชุมชน นำตาข่ายมาขึงไว้ที่รอบต้นหว้า บางครั้งก็ก็มาดักซุ่มยิงกันแบบซึ่งหน้า นกหลายชนิดกลายเป็นอาหารของคนอย่างโหดร้ายและทรมาน เช่น นกเปล้าธรรมดา นกปรอดสวน นกกางเขนบ้าน หรือแม้แต่นกขนาด เล็กก็ยังติดตาข่ายด้วยอย่างนกสีชมพูสวน สำหรับคนรักนกอย่างพวกเราก็ทนดูไม่ได้จึงทำการแอบตัดและเก็บตาข่าย รวมทั้งได้เวลาคิดหาทางหยุดอย่างถาวรก่อนจะสายเกินไป ดังนั้นจึงคิดว่า เอาลูกหว้าสุกมาทำไวน์ผลไม้และนำเมล็ดที่ได้มาเพาะกล้า ปลูกไว้เป็นป่าหรือขายต่อไป และแล้วผม ว่อนก็นัดเด็ก ๆ มาเก็บผลสุกของหว้า มาทำไวน์กัน ซึ่งเป็นกิจกรรมเล็ก ๆ ในช่วงเวลาปิดเทอมนี้

บทสรุปจากกิจกรรมเล็ก ๆ
แม้กิจกรรมเล็ก ๆ จะเกิดขึ้นในระยะเวลาอัน สั้น อย่างน้อยก็ทำให้ความคิดเราได้นำไปสู่การปฏิบัติจริง และยังก่อเกิด ความคิดใหม่ ๆ ได้อีกมากมาย ความคิดนั้นเกิดขึ้นง่าย แต่ไม่ง่ายหากจะทำให้เกิดผล วันนี้อย่างน้อยเราได้หยุดผู้ล่านก สร้างความคิด ปลูกฝังเด็กน้อยได้เห็นคุณค่าของธรรมชาติ เปิดห้องเรียนใน ธรรมชาติและเริ่มบทเรียนใหม่ ๆ หลังจากนี้เราจะเรียนรู้ การทำไวน์ ซึ่งผมเองก็ไม่เคยทำมาก่อน เราจะสอนเด็กให้เข้าใจวิทยาศาสตร์การหมัก และสนุกกับการละเลงคั้นน้ำลูกหว้ากันต่อไป รออีกนิดเมื่อบ่มไวน์เสร็จ ผู้ใหญ่ก็ได้เวลาฉลองครับ โปรดติดตามตอนต่อไป