หอย shell molluscs mollusca ศูนย์ธรรมชาติศึกษาประเทศไทย

เริ่มเรียนรู้เปลือกหอย
หอยเป็นสัตว์ที่มีความหลากหลายสูงมาก จัดอยู่ในไฟลัมมอลลัสกา ซึ่งไม่ง่ายเลยที่จะจดจำชื่อและลักษณะของหอยได้ทั้งหมด แต่เรื่องยากจะเป็นง่ายไม่ได้ถ้าไม่เริ่มต้นศึกษา วิธีที่ง่ายที่สุดสำหรับคนธรรมดาอย่างผมจะทำได้คือการเก็บตัวอย่างเปลือกหอยมาเทียบกับหนังสือภาพหอย หรือคู่มือสะสมเปลือกหอย ซึ่งพอจะทำให้ได้ทราบชื่อหอยได้บางชนิด แม้จะน้อยนิดแต่ก็ดีกว่าไม่รู้อะไรเลย จากนั้นทราบชื่อแล้วค่อยนำชื่อวิทยาศาสตร์ของมันไปค้นหาข้อมูลด้านอื่น ๆ เพิ่มเติม เช่น นิเวศวิทยา ชีววิทยา อนุกรมวิธาน เป็นต้น จากที่ผมเดินตามชายหาดในเวลาไม่นานก็ตั้งข้อสังเกตได้หลายประการ มีคำถามเช่น หอยที่มาติดที่หาดมีชนิดและปริมาณต่างกัน หอยขึ้นมาเกยหาดได้อย่างไร เพราะเหตุใด หอยแต่ละชนิดมีแหล่งอาศัยต่างกัน เป็นต้น เปลือกหอยบางชนิดแทบหาไม่ได้บนชายหาด เพราะถูกเก็บไปทำของที่ระลึก ขายอยู่ในร้านค้าตามแหล่งท่องเที่ยว ซึ่งบางครั้งก็หาได้ง่ายกว่า สิ่งที่ร้ายกาจไปกว่านั้นคือหอยถูกเก็บหาจากแหล่งอาศัยโดยตรงทั้งที่ยังมีชีวิตเพื่อนำเปลือกไปขาย เหตุนี้เองทำให้มันสูญพันธุ์ได้ในธรรมชาติ ส่วนที่ถูกเก็บเปลือกจากชายหาดนั้นคงไม่กระทบต่อความอยู่รอดของหอยมากนัก ทั้งนี้การสะสมเปลือกหอยนั้นก็ต้องคำนึงถึงประเด็นนี้เช่นกัน เพื่อไม่ส่งเสริมให้มีการคุกคามหอยหายาก และอีกประเด็นคือ การสะสมเปลือกหอยเพื่อการศึกษาไม่คำนึงถึงความงามและขนาด หากแต่คำนึงถึงความรู้ที่จะได้จากหอยมากกว่า เช่น หอยที่ไม่สวย ไม่สมบูรณ์ มีเพรียงเกาะติด มันสะท้อนชีวิตความเป็ยอยู่ของหอยและถิ่นอาศัยของมัน เราไม่ได้สะสมหอยเพราะความงาม ยอมจ่ายเงินซื้อมันมาแพง ๆ แต่สุดท้ายก็เท่ากับส่งเสริมให้มันสูญพันธุ์เร็วขึ้น แล้วจะมีความหมายอะไรกันครับ

วันสุดท้ายแห่งปีที่ชายทะเลบางกะไชย
ขณะที่รถแล่นไปบนถนนเลียบชายหาด เสียงของพี่น้องสองคนหลานอาที่ร่วมเดินทางเล่าถึงอดีต และความทรงจำในวัยเด็กถึงการเปลี่ยนแปลงของสถานที่ เมื่อราวยี่สิบปีที่แล้วชายทะเลเป็นที่จอดเรือของคนในชุมชน และบนฝั่งเป็นคอกหมู แต่ความเปลี่ยนแปลงในวันนี้กลายเป็นรีสอร์ท สปา นั่นเพราะอิทธิพลของการท่องเที่ยว ไม่มีคอกหมู วิถีชาวบ้านอันงดงาม สงบเรียบง่าย กลายเป็นสิ่งดึงดูดให้มีกิจกรรมท่องเที่ยว มากขึ้น สนทนาถึงความเปลี่ยนแปลงได้ไม่นานก็มาถึงบ้านของป้า บ้านสร้างตามแบบบ้านชายทะเล ยกใต้ถุนสูงให้เข้ากับยามน้ำขึ้นลง แต่ปัจจุบันถูกยกให้สูงขึ้นและถมเพิ่ม หลังบ้านมีสะพานเล็กๆ ยื่นลงไปในทะเล เราทักทายป้า ถามไถ่สารทุกข์สุกดิบ จากนั้นผมทิ้งวงสนทนาลงไปเดินเล่น ชายหาดตามลำพัง บ่อยครั้งที่ผมเดินเล่นชายหาด เปลือกหอยที่เรียงรายบนพื้นทราย ทำให้ผมเกิดความอยากรู้ว่ามันคือหอยอะไรบ้าง และอยากจะเป็นนักศึกษาหอยสมัครเล่น ขึ้นมาบ้างแล้ว เริ่มจากการถ่ายภาพและเก็บเปลือกหอยเล็กๆ มาเรียนรู้เทียบเคียงกับ หนังสือทุกครั้ง