หน้าหลัก เกี่ยวกับเรา บทความ เอกสารเผยแพร่ ผลงานของเรา โครงการวิจัย อาสาสมัคร งานบริการ

เรียนรู้ธรรมชาติเพื่อชีวิต

หน่วยปฏิบัติการธรรมชาติวิทยา
* หน่วยวิจัยป่าชุมชนดงใหญ่
* หน่วยปฏิบัติการภาคตะวันออก
* หน่วยปฏิบัติการภาคใต้
* หน่วยปฏิบัติการถ้ำและเขาหินปูน
* หน่วยปฏิบัติการภาคเหนือ

ห้องเรียนพันธุ์พืช

ธรรมชาตินานาสัตว์

ห้องเรียนนิเวศวิทยา

ห้องเรียนชุมชนท้องถิ่น

บันทึกกิจกรรมค่ายเยาวชนย้อนหลัง
@ ค่ายโรงเรียนพิชญศึกษา
@ ค่ายวิทย์ ฯ โรงเรียนจิตรลดา
@ ค่ายเยาวชนบ้านกองดิน
@ ค่ายวิทย์ ฯ โรงเรียนวัดไผ่ตัน
@ ค่ายการเคหะแห่งชาติ สมุทรสาคร
@ ค่ายอนุรักษ์สัตว์ป่า โรงงานยาสูบ
@ ค่ายสืบทอดภูมิปัญญา ฯ
@ ค่ายล้านแสงหิ่งห้อย ฯ
@ ค่ายเขาใหญ่ การเคหะแห่งชาติ
@ ค่ายโครงงานฯ รร.บ้านหมอพัฒนาฯ
@ ค่ายรักษ์น้ำ รร. วัดสุขไพรวัน
@ ค่ายวิทย์ รร.เบญจมราชรังสฤษดิ์
@ ค่ายเยาวชนสิ่งแวดล้อม เพื่อชีวิต

ห้องเรียนคนทำค่าย

การที่เกิดมาเป็นคนและได้รับโอกาสให้ทำดีนั้นเป็นสิ่งสุดประเสริฐ แต่จะประเสริฐยิ่งกว่าหากได้ลงมือทำ ผมได้รับโอกาสนั้นที่บ้านกุเตอร์โกล ในขณะที่ผมเดินขึ้นเขาไปพร้อม ๆ กับชาวบ้านที่ต่างคนต่างช่วยกันขนกล้าขึ้นเขาเพื่อนำไปปลูก บางคนก็ปลูก บางคนทำหน้าที่ขน เดินขึ้นลงเขา ไม่ว่าจะคนแก่ เด็กหนุ่ม เด็กสาว ต่างช่วยกัน โดยมีกำนันเป็นผู้นำหลัก ผมเห็นภาพนี้แล้วก็เกิดแรงบันดาลใจขึ้นมาในบัดดล ทำอย่างไรจะได้มีโอกาสเข้ามาสัมผัสความรู้สึกแบบนี้ สถานที่นี้อีกครั้ง ความรู้สึกที่ผมสัมผัสได้คือความดี ทุกคนปลูกป่าถวายแด่ป่า คุณค่าของป่า ป่าที่เขาใช้ประโยชนืแต่บัดนี้กำลังจะหมดไปกลายเป็นเขาหัวโล้น และในที่สุดผมก็หาเหตุผลที่ดีที่จะเขามาที่นี่อีกครั้ง อย่างน้อยก็ปีละครั้ง วาบความคิด

๑๔-๑๗ กรกฎาคม ๒๕๕๓ ณ บ้านกุเตอร์โกล ต.ส ามหมื่น อ.แม่ระมาด จ.ตาก

จากผ้าป่าสู่งานวิจัยเชิงปฏบัติการอย่างมีส่วนร่วมกับชุมชนกุเตอร์โกล จ. ตาก

เกิดขึ้นว่า งานวิจัยเพื่อติดตามการเปลี่ยนแปลงทางนิเวศในพื้นที่ฟื้นฟูป่า ด้วยวนเกษตร ซึ่งมีระยะเวลาติดตามอย่างน้อย ๕ ปี เงินทุนนั้นไม่มี มีแต่ใจก็มา หรือคิดหาทุนภายหลังจากนี้ และทันใดนั้นเองชาวบ้านก็ปลูกป่ามาจนถึงจุกที่ผมสำรวจ พันธุ์ไม้พอดี ผมจึงได้จังหวะเล่าความคิดนี้กับสารวัตรกำนัน และแล้วทุกคนก็ช่วยกันวางแปลง ทำหลักบอกจุดที่ปลูกต้นไม้ ไม่นานแปลงติดตามระบบนิเวศป่าขนาด ๕๐x๒๐ เมตรก็เสร็จในพริบตา แม้ทุกคนจะไม่ทราบว่าทำไปทำไม แต่อย่างน้อยก็เป็นจุดเริ่มต้นในการจะเล่าเรื่องราว คุณค่าของป่าในอนาคต ซึ่งผมยังคิดต่อไปได้อีกไกล นั่นคือเด็ก ๆ หลังการปลูกป่าผมได้มีโอกาสคุยกับครูของโรงเรียนสามหมื่น ซึ่งมาสอนที่บ้านกุเตอร์โกลนี้ สำหรับที่นี่กำหนดให้เป็นโรงเรียนสาขา สอนถึงชั้นป.๔ โดยมีครูบาวิจิตร สร้างอาคารให้เด็ก ๆ ได้มีที่เรียน ครูเล่าว่าปีหน้าก็จะเปิด ป.๕ แล้ว ที่ผ่านมาเด็กจบจากโรงเรียนนี้แล้วต้องไปเรียนต่อที่โรงเรียนตชด. ระยะทางประมาณ ๘ กิโลเมตร พอผมได้ฟังก็ต้องอึ้ง เพราะตอนที่ขับรถผ่านเข้ามานั้น สภาพทางนี้ไม่ต้องพูดถึง ระยะทางนี่ทำให้รู้สึกว่าเมื่อไหร่จะถึง แต่นี่เด็กเขาเดินมาเรียน ผมถึงกับร้อง โอ้ย ในใจ น้ำตาหยดลงท้อง ขณะที่สายตามองไปที่เด็กน้อยที่วิ่งเล่นอยู่รอบ ๆ คุณครู

ร่วมแรงร่วมใจช่วยกันทำแปลงศึกษาการเปลี่ยนแปลงนิเวศระยะยาว ขนาด ๒๐x๕๐ เมตร และปักตำแหน่งที่ปลูกต้นไม้เพิ่ม

เห็ดและราขนาดใหญ่

เหตผลต่อไปที่ผมเป็นข้ออ้างที่จะเข้ามาทำวิจัยที่นี่ นั่นคือคนในชุมชนกับป่า ป่ารอบ ๆ กลายเป็นไร่ข้าวโพด ขณะที่ภูมิปัญญาของชนเผ่าเริ่มถูกลืม ไม่มีใครให้ความสำคัญ ก่อนหน้านี้สองวันผมได้เดินป่าศึกษาพันธุืไม้ร่วมกับพี่บุญเลิศและลุงปิลอย ผมสะดุดกับคำพูดของลุงปิลอยว่า "ทุกวันนี้ไม่มีใครเชื่อผี(ความรู้ ภูมิปัญญาชนเผ่า) เพราะพระเจ้ามันนัก" ผมเงียบไปครู่ ยิ้มอย่างกังวล ยังไม่ทันถามว่าทำไม ลุงปิลอยอธิบายต่อว่า "มีอะไรเขาก็เชื่อหมอ เชื่อตามคนเมือง สมัยใหม่ พวกเรานี่เขาไม่เห็นความสำคัญ " ผมกล่าวต่อว่าเชิงให้กำลังใจ" นี่แหละเป็นเหตุผลที่ผมมาเดินป่ากับลุง และเราจะทำให้เขาไม่ลืมภูมิปัญญาชนเผ่า อย่างน้อยเราจะบันทึกไว้ร่วมกัน" วันนั้นเราไม่ทันจะเดินถึงยอดเขาเพราะระหว่างทางมีเรื่องน่าสนใจ มากมาย สำหรับผมก็ไม่รู้จักเบื่อ หมดเวลาทั้งวันจึงต้องลงจากเขา ทิ้งไว้แต่คำถามมากมายที่ผมยังไม่ได้่ถาม

ถ่ายภาพร่วมกัน

เด็ก ๐ ในชุดประจำเผ่า นี่แหละอนาคตสำคัญของชาติ

พี่บุญเลิศ..ขณะยืนพิจารณาพื้นที่เขาหัวโล้น ไร่ข้าวโพด ด้านหลังคือแนวป่าแปลงสาธิต ซึ่งเป็นพื้นที่เจดัย์ทราย สำนักสงฆ์เดิม

ร่วมงานศพของภรรยาลุงปิลอย และมอบเงินให้ชุมชนผ่านกำนันในการจัดการดูแปลงสาธิต

หลายคนหลายวัยช่วยกันเตรียมพื้นที่และปลูกป่าในพื้นที่แปลงสาธิต

สภาพพื้นที่แปลงสาธิตแสดงให้เห็นแนวเขตการ ใช้ประโยชน์ที่ดินชัดเจน

ฅนไทบ้าน : รายงาน
๑๘ กรกฏาคม ๒๕๕๓

ห้องเรียนธรรมชาติวิทยา